Coronacrisis raakt werkgelegenheid kwetsbare groepen

Wat is de situatie?
Naar verwachting zal de werkloosheid oplopen door de effecten van het coronavirus. Vooral mensen met een flexibel arbeidscontract worden getroffen. En dat zijn er in ons land best veel. Vaak zijn dit mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt.

Volgens de FNV werken zo’n 425.000 mensen op oproep- en 0-urenbasis. Daarbij komen 227.600 uitzendkrachten in de eerste anderhalf jaar van hun uitzendwerk, waar elke dag afscheid van ze genomen kan worden. Dan zijn er nog mensen waarvan het tijdelijk contract afloopt en mensen die nog in hun proeftijd zitten.

Wat doet het kabinet?
Het kabinet probeert zoveel als mogelijk te voorkomen dat werkgevers zich gedwongen zien hun personeel te ontslaan. Daarvoor zijn verschillende regelingen ingesteld die werkgevers ondersteunen en verlies aan werkgelegenheid moeten voorkomen. Zo is de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) in het leven geroepen, heeft het kabinet ook de regeling Borgstelling MKB Kredieten (BMKB) verruimd met een corona luik (BMKB-C) en is onlangs een pakket maatregelen vastgesteld om zzp’ers te ondersteunen. Onderdeel hiervan is de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (TOZO). Nauturiaan Johanan Korevaar schreef daar eerder dit artikel over.

Voor werknemers die hun baan verliezen gelden de reguliere voorzieningen als de WW en de bijstand als financieel vangnet. Naar verwachting neemt de groep mensen die een beroep op deze regeling doet in de komende tijd fors toe.

Wat zijn economische gevolgen?
Hoewel de verwachting is dat deze nieuwe regelingen van het Rijk veel ontslagen voorkomen, zijn er ook reële aanwijzingen dat de werkloosheid door de coronacrisis oploopt. De hardst getroffen bedrijfstakken zijn volgens de bank: de horeca, de landbouw, de industrie en delen van de zakelijke dienstverlening. De verwachting is dat de werkloosheid de komende maanden hard oploopt en dat het steunpakket van het kabinet een diepe recessie niet kan voorkomen. Het economische herstel kan in de tweede helft van het jaar inzetten, maar vraagt tijd.

Wat kunnen gemeenten doen?
Gemeenten zien op dit moment het aantal aanvragen voor bijstandsuitkeringen toenemen. Een goede uitvoering van dit proces is belangrijk. Daarnaast blijft het noodzakelijk om zoveel mogelijk mensen op korte termijn terug te leiden naar werk. Wij geven gemeenten vier adviezen om inwoners op het gebied van werk en inkomen (extra) te ondersteunen:

1. Zet beleidsvrijheid in om inwoners te helpen

De uitzonderlijke crisissituatie waarin we nu zitten, vraagt om maatwerk. Ga als gemeente op zoek naar mogelijkheden op het gebied van algemene, leen- of bijzondere bijstand om te voorkomen dat inwoners naast het inkomensvraagstuk ook problemen krijgen op andere terreinen. Vaak is nieuw beleid niet nodig, maar kan een beroep worden gedaan op de hardheidsclausule. Daarvoor is het wel belangrijk dat mandaten goed zijn geregeld.

2. Zorg voor een snelle doorlooptijd van (digitale) aanvragen

Een snelle doorlooptijd van aanvragen, bijvoorbeeld door het gebruik van digitale toepassingen, voorkomt vertraging in de toekenning van bijstand. Wetende dat een vijfde deel van de Nederlandse bevolking geen spaargeld heeft, is een snelle verwerking van aanvragen essentieel. Een snelle verwerking voorkomt dat mensen schulden opbouwen, waardoor zij mogelijk een beroep moeten doen op de gemeentelijke schulddienstverlening. Om snel te kunnen schakelen is het wellicht nodig om extra mankracht aan te stellen of werkconsulenten tijdelijk in te zetten als inkomensconsulenten.

3. Zet online tools in voor werkzoekenden

Hoewel in veel sectoren het beschikbare werk afneemt, zijn er ook tal van bedrijven die juist in deze tijd op zoek zijn naar extra personeel. Denk aan zorgverlenende instellingen, supermarkten, bezorgdiensten  en andere logistieke ondernemingen. Om mensen in de bijstand snel geschikt te maken voor banen in deze sectoren is het mogelijk gebruik maken van online tools. Op deze manier zitten werkzoekenden niet stil en wordt het personeelstekort in vitale sectoren beperkt. Ook dreigen er in verschillende sectoren tekorten aan vrijwilligers. Mocht een betaalde baan niet mogelijk zijn, dan kunnen werkzoekenden ook op deze (vaak belangrijke) posities worden ingezet.

4. Houd contact met inwoners en werkgevers

Het is cruciaal om contact met inwoners en werkgevers te houden in deze uitzonderlijke crisistijd. Regelmatig contact voorkomt dat mensen vereenzamen, waardoor hun problemen kunnen toenemen. Door in contact te staan ben je als gemeente snel op de hoogte van de situatie van inwoners en organisaties, en kun je hen adequaat ondersteunen als dat nodig is. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarin een inwoner met loonkostensubsidie aan het werk is bij een organisatie die financieel in zwaar weer verkeert. Door goed met inwoners en werkgevers in contact te staan, is het mogelijk om ontslag te voorkomen of tijdig een nieuwe werkplek te zoeken als de organisatie failliet gaat.

Meer adviezen?
Heb je na deze adviezen nog vragen, of is jouw gemeente op zoek naar aanvullend advies? Neem dan contact op met Lisette van der Ven of Marcel Moes.