09-06-2022
Leren via participeren!
Sinds de introductie van de nieuwe Omgevingswet ontkomen gemeenten er niet meer aan: burgerparticipatie. Inwoners nemen steeds vaker zelf het heft in handen of denken mee over hun leefomgeving of maatschappelijke belangen. Burgerparticipatie gebeurt op veel verschillende manieren, van burgerpanels tot themabijeenkomsten of zelfs via online platforms waar inwoners mee kunnen denken over specifieke onderwerpen. Als stagiair bij Nautus schrijf ik mijn scriptieonderzoek over burgerparticipatie, en vertel jullie daarom graag wat meer over dit interessante onderwerp.
Wat is burgerparticipatie?
Bij burgerparticipatie betrekt een overheidspartij (vaak de gemeente) inwoners bij het bedenken, opstellen of uitvoeren van (overheids-)beleid. Soms neemt de inwoner zelf initiatief. Burgerparticipatie kan heel klein en makkelijk, door de inwoners naar zijn mening of kennis te vragen over een bepaald onderwerp. Maar het kan ook groter worden opgezet, door inwoners voor een langere periode te betrekken en ze medeverantwoordelijk te maken voor bepaalde projecten of zelfs beslissingen.
Waarom burgerparticipatie?
De verhouding tussen de overheid en burgers verandert. De burger neemt niet zomaar alles aan, maar wil zelf de handen uit te mouwen steken en oplossingen bedenken voor zijn of haar eigen problemen. De overheid kan hierbij ondersteunen. Politici en politieke onderzoekers vinden ook dat burgerparticipatie bijdraagt aan een eerlijke democratie. Daarnaast is burgerparticipatie voor gemeenten handig bij het bedenken of uitvoeren van beleid. Met de inbreng van verschillende groepen inwoners, kan beleid beter aansluiten bij wat de inwoners willen of nodig hebben. En dat is natuurlijk heel fijn!
Right to Challenge
Er zijn een heleboel verschillende vormen van burgerparticipatie mogelijk. Een specifieke vorm van burgerparticipatie die in veel gemeenten wordt toegepast is het Right to Challenge, het uitdaagrecht. Hierbij mogen (een groep) burgers een taak, die de gemeente eerst zelf uitvoerde, gedeeltelijk of geheel overnemen. Bijvoorbeeld als zij denken dat het anders, beter, slimmer en/of goedkoper kan. Dit is omdat de overheid graag meer en beter gebruik wil maken van de ervaring en kennis van inwoners, en deze opzet van burgerparticipatie hier goed de ruimte voor biedt. Andersom is het mooi dat inwoners zo zelfstandig problemen aan kunnen pakken die hen aan het hart gaat. Gemeenten kunnen zelf invulling geven aan het Right to Challenge. In de gemeenten Rotterdam en Tilburg kunnen burgers alle taken die niet wettelijk bij de gemeente horen uitdagen. Maar de gemeente Eindhoven heeft op dit moment het Right to Challenge alleen toegepast op het sociaal domein. Leuk om eens te kijken of (en hoe) jouw gemeente de Right to Challenge toepast!
Bij burgerparticipatie kunnen gemeente en inwoner wederzijds veel van elkaar leren. Bij een goede uitvoering, kunnen participatietrajecten daarom mooie resultaten opleveren. Interesse gekregen in het onderwerp? In dit artikel noemt Nauturiaan Saskia Timmer een aantal do’s en don’ts voor het succesvol vormgeven van een participatietraject.