Praktijkpraat: het verhaal van TOZO achter de cijfers

Op welke manier heeft u te maken met de uitvoering van het economische maatregelenpakket?
“Vanuit mijn rol als teamleider bij het ZLF voeren wij de TOZO uit voor de zes Flevolandse gemeenten. Daarnaast ben ik voorzitter van een landelijk platform Platform voor Publieke Ondernemersadviesorganisaties (PPO). Vanuit dit platform ben ik vertegenwoordigd in een werkgroep ‘dienstverlening TOZO’ van het ministerie. Daar zit ik met de gemeenten Rotterdam, Amsterdam, Divosa, VNG en Stimulansz aan tafel met het ministerie van Sociale Zaken. Naast deze rollen die gerelateerd zijn aan de TOZO, ben ik ook directeur van de landelijke stichting ‘MKB doorgaan.nl’.”

“Daarnaast heb je nog de jongerennormen, die zijn ontzettend laag. De discussie op het moment is of daar nog wat aan gedaan moet worden. Als je als jongere onder de 21 jaar een bedrijf hebt, krijg je een paar honderd euro per maand. Dat is erg weinig.”

Wat voor ondernemers ziet het ZLF veelal binnenkomen?
“Dat past eigenlijk grotendeels bij het landelijke beeld dat geschetst wordt. Alles wat met horeca te maken heeft, de evenementenbranche en verder ook alles wat met persoonlijke verzorging te maken heeft: kappers, pedicuresalons, schoonheidssalons. Wat mij wel opviel is dat je ook regelmatig bouw-gerelateerde bedrijven tegenkomt. Dat had ik niet verwacht. Tot slot ook de detailhandel, die hebben echt klappen gehad en zie je veel terugkomen.”

Wat zou u veranderen aan de TOZO-regeling als u daar de mogelijkheid toe had?
“Zoals ik aangaf, zou ik de inkomstenkorting veranderen. Dit zorgt ervoor dat de TOZO nu een aanvulling is op het inkomen van de ondernemer. Veel ondernemers hebben het moeilijk en hebben vaak geen recht op andere toeslagen. Tevens maakt het afzien van de inkomstenkorting de uitvoering een stuk efficiënter. Ik snap de worsteling van het ministerie echter wel, omdat het dan verkapte staatsteun dreigt te worden.”

Hoe kijkt u aan tegen de veranderingen die waarschijnlijk worden toegevoegd aan de TOZO-regeling?
“Ik vind zelf dat de nieuwe regeling een stuk redelijker is. Met name de partnertoets kun je maar moeilijk naar buiten toe uitleggen. Dit gaat voor ons in Flevoland wel consequenties hebben. Als je kijkt naar de aanvragers, heeft 66% een partner. Dat is het grootste gedeelte van de groep. Wij hadden nu zo’n 12.000 meldingen in Flevoland, maar dat zijn niet allemaal aanvragen geworden. Wij hebben nu rond de 10.000 aanvragen. Ik verwacht dat gezien de partnertoets en het feit dat veel bedrijven toch weer opstarten in alternatieve vorm, er ongeveer 5.000 aanvragen gedaan gaan worden voor TOZO 2. Door TOZO 2 zou je dan twee groepen krijgen: Een groep van ongeveer 5.000 die uit TOZO 1 verlengd wordt en een groep van 5.000 nieuwe instromers.”

“Wat je wel ziet is dat het aantal kredietaanvragen nog vrij laag is. Ik heb het vermoeden dat dit hoger gaat worden, omdat mensen het langer moeten vol houden met minder bedrijfsinkomsten. Voor alles geldt: veel hangt af van de ontwikkeling van het virus.”

Wat zijn de effecten van die veranderingen denkt u en hoe kijkt u tegen deze wijzigingen aan?
“Waarschijnlijk valt het aantal aanvragers van TOZO 2 lager uit dan bij TOZO 1. Daarnaast gaat er een groep die straks uit TOZO 2 komt, doorstromen naar het Besluit Bijstand Zelfstandigen (BBZ). Dit gaat voor gemeenten ook extra kosten betekenen in de betaling van de BBZ en de bijbehorende uitvoeringskosten. Binnen de TOZO werkgroep worden hierover op dit moment gesprekken gevoerd.”

Hoe ziet in uw optiek een goede afbouw van de TOZO-regeling eruit?
“De verlenging van vier maanden tilt de TOZO over de vakantieperiode heen. Het zou zomaar kunnen dat er nog een volgende verlenging komt, met nog scherpere eisen. Dit alles afhankelijk van de economie. Die effecten gaan we eind van het jaar zeker zien. Het doortrekken van de TOZO tot eind van dit jaar is daarom geen gekke gedachte. We moeten echter op een gegeven moment gaan kijken of er op nog wel levensvatbaarheid is voor sommige bedrijven. Ik denk bijvoorbeeld aan de evenementenbranche. Die moeten nog lang met weinig inkomsten doen.”

“Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn om de focus te leggen op omscholing. Wat mij betreft is een uitvloeisel van de regeling om te gaan kijken naar die scholing.”

“Tot slot kan het ook interessant zijn, denkende aan de bankencrisis in 2009, om een tijdelijke extra verlenging van de BBZ met lichtere voorwaarden in te stellen. In 2009 zag ik heel veel ZZP’ers in de BBZ terecht komen en ik heb toen voorgesteld bij gemeenten om deze nog een keer te verlengen voor 6 maanden, maar wel onder de voorwaarde dat deze ZZP’ers  begeleiding kregen om de bedrijfsvoering aan te passen. Een gezonde bedrijfsvoering is wat mij betreft essentieel na het aflopen van de TOZO.”

Wat gaat deze coronacrisis betekenen voor het bestaan als zelfstandige in Nederland?
“In Nederland hebben we een enorm percentage aan ZZP’ers, waarvan een hoop het voor de crisis ook al zwaar hadden. Op een gegeven moment had 9,4% een inkomen onder het bestaansminimum. Deze crisis zorgt ervoor dat een groot gedeelte van deze groep het niet meer gaat redden. Het aantal ZZP’ers wordt dus onherroepelijk kleiner. De groep die het niet redt zal zich moeten oriënteren op een andere baan, maar de werkloosheid stijgt ook. Het wordt dus een moeilijke periode voor veel ZZP’ers, ondanks de creativiteit die je ook terugziet bij veel van deze ondernemers. Het ZLF en MKBDoorgaan.nl kunnen ondernemers ondersteunen bij de doorstart of beëindiging van het bedrijf.”