20-09-2022

Prinsjesdag 2022: opnieuw een crisis

Waar Prinsjesdag 2021 nog in het teken stond van de coronacrisis, draait Prinsjesdag 2022 om de energie- en inflatiecrisis. De stijgende energieprijzen en een stevige inflatie zorgen ervoor dat veel mensen niet meer rondkomen. Gemeenten luiden de noodklok dat steeds meer inwoners in hun bestaanszekerheid worden geraakt en hulp nodig hebben.

Een koopkrachtreparatie in 2023
Een maand geleden werd door de coalitiepartijen een akkoord bereikt over een koopkrachtreparatie ter waarde van 17 miljard euro in 2023. Het belang van deze historische miljardeninvestering in de Miljoenennota 2023 is duidelijk. Het kabinet heeft de bedoeling met de plannen “het komend jaar de bestaanszekerheid van mensen te stutten, groeiende armoede een halt toe te roepen en Nederlanders een steuntje in de rug te geven”.

Onzekere winter in aantocht
Maar sinds het bereiken van het akkoord eind augustus groeien de zorgen over een onzekere winter. En dat maakt dat het kabinet opnieuw in een crisisstand staat op Prinsjesdag. Dit keer niet door een oplaaiend coronavirus, maar een ongekende energiecrisis en de vrees dat inwoners in de kou komen te zitten deze winter.

Dit jaar zou er helaas niets meer te doen zijn aan de torenhoge energierekeningen. Maar de nood is hoog en in andere landen bleek er wel van alles mogelijk. Dus zat het kabinet afgelopen weekend, nadat de Prinsjesdagplannen al waren doorgerekend én uitgelekt, alsnog bij elkaar om te komen tot een aanvullend noodplan. Waarmee het kabinet zelf het beeld versterkt dat het te langzaam in actie is gekomen en nu achter de feiten aanloopt.

Landelijke aanpak en lokale aanvullingen
Gemeenten zien al maanden dat inwoners in de knel zitten, maar dat de gemeentelijke mogelijkheden om tot oplossingen te komen beperkt zijn. Gemeenten zijn immers niet verantwoordelijk voor het landelijk inkomensbeleid. De VNG pleitte daarom al voor een aanpak van de energie- en inflatiecrisis zoals de coronacrisis: een landelijke aanpak, waarbij gemeenten goed kijken naar wat zij aanvullend kunnen betekenen voor huishoudens die ondanks de landelijke maatregelen niet rond kunnen komen.

Het kabinet lijkt nu te komen met een prijsplafond en/of een compensatieregeling waarbij huishoudens met een energieverbruik onder een bepaalde limiet een lager tarief betalen. Maar de mate waarin dit uitvoerbaar is voor de Belastingdienst en de energiemaatschappijen is nog met vele vraagtekens omgeven.

Uit de crisisstand
En zo maakt deze energiecrisis direct zichtbaar wat ook al bleek tijdens de coronacrisis: de grip die de landelijke overheid heeft op cruciale voorzieningen voor de bestaanszekerheid van mensen is beperkt. Waar het kabinet eerst moeite had om de gedecentraliseerde zorg te sturen, is er nu een zekere afhankelijkheid van geprivatiseerde energiebedrijven.

“Daar moet de politiek na deze acute crisis een nieuwe visie op formuleren.” zo stelde hoogleraar publiek management aan de Universiteit Leiden Sandra Groeneveld onlangs in NRC. Dus laten we hopen dat bestuurders via deze Prinsjesdag komen tot een landelijke aanpak waarmee de inwoners geholpen zijn. Om vervolgens uit de crisisstand te komen, te leren van de afgelopen crises en een nieuw perspectief te schetsen voor bestaanszekerheid.

Meer weten?

Neem dan contact op met onze Nauturiaan Joost Cornielje.

Mail Joost