Werken in het openbaar bestuur is het verdelen van schaarste

Het werk bij een gemeente is een voortdurende afweging van belangen, tijd en geld. Bestuurders staan daarvoor dagelijks aan de lat. Het is belangrijk werk en vereist vakmanschap. Ga er maar aanstaan: hoe meet en prioriteer je eigenlijk belangen?

Dit is wat wij doen
Nautus ondersteunt gemeenten bij sociale vraagstukken. Het verdelen van schaarste is vaak zo’n vraag. Het komt er doorgaans op neer wie in onze samenleving iets extra’s krijgen, of juist de rekening betalen. Als adviseurs zitten wij nooit op de stoel van een bestuurder. Sterker nog, dat kunnen, mogen en willen wij niet. Wij bepalen nooit. De rol van een adviseur is veel bescheidener, maar niet onbelangrijk. Nautus ondersteunt en begeleidt bij het maken van keuzes. Wij maken complexe materie inzichtelijk en geven opties met bijbehorende consequenties. Zodat onze opdrachtgevers een weloverwogen keuze kunnen maken.

De adviesaanvraag
Veel gemeenten ervaren financiële tekorten. Zo ook deze gemeente. Onze opdrachtgever vroeg advies. Ons team onderzocht of de gemeente kon besparen op haar subsidies. Als voorwaarde voor de opdracht gold dat de opdrachtgever niet ‘de kaasschaaf’ wilde hanteren.

De Nautusaanpak
Het was zaak om snel tot de kern te komen. De doorlooptijd van de opdracht bedroeg enkele weken. Het team van Nautus hanteerde de volgende aanpak.

1. Inzicht
De gemeente verstrekt ongeveer 60 subsidies. Nautus bracht eerst de technische details in kaart. U moet dan denken aan vragen zoals: van wie is het geld (gemeente of derden)? Wie ontvangt het? Waar wordt het aan besteed? Is de huur maatschappelijk vastgoed? Zijn er (financiële) verplichtingen? Is er een besparingsmogelijkheid?

2. Overzicht
Nautus vertaalde de inzichten in het subsidiestelsel naar een overzicht van het besparingspotentieel. Het overzicht filtert daardoor de financiële verplichtingen uit het totaal. Het heeft immers geen zin om te bezuinigen als je niet daadwerkelijk kunt besparen.

3. Scenario’s
Met het daadwerkelijke besparingspotentieel in beeld, legden wij vervolgens drie uiteenlopende scenario’s voor aan onze opdrachtgever. Voor de subsidies werd tevens beschreven wat het maatschappelijk effect was van een bezuiniging.

1. De enkelvoudige bezuiniging. Ook wel de korte klap. Het verkent de mogelijkheid om één enkele voorziening te saneren, waarmee de opdrachtgever alle overige voorzieningen ontziet. Dit scenario vereist vooral een goede politiek bestuurlijke weging van het maatschappelijk effect.
2. De beleidsregel. Dit scenario toetst het besparingspotentieel van de subsidies op basis van beleidsmatige uitgangspunten, waarmee de gemeente nieuwe uitsluitingsgronden formuleert. Het restant van het besparingspotentieel dient als mogelijke bezuiniging.
3. De maatschappelijke participatie. De gemeente bouwt het gehele subsidiekader in enkele jaren af. Daarbij neemt het de beginselen van behoorlijk bestuur in acht, maar behoudt het tevens de huidige voorzieningen. Na de periode van afbouw, besteedt de gemeente het gehele subsidiekader (verminderd met de bezuiniging) als het ware opnieuw aan, op basis van een heldere maatschappelijke vraag. De gemeente stelt de maatschappelijke vraag op in nauwe samenwerking met maatschappelijke instellingen.

De keuze is aan de gemeente
Met het opleveren van de scenario’s zat de opdracht voor Nautus erop. De keuze is in eerste instantie aan het college en uiteindelijk natuurlijk aan de raad. Werken in het openbaar bestuur is in de kern het verdelen van schaarste. Vanuit Nautus is het onze missie om gemeenten daarbij te versterken. Dat doen we met creativiteit, betrokkenheid en veranderkracht.