21-03-2021
Van dolhuis naar beschermd thuis
Ruim 40% van de Nederlanders krijgt ooit in zijn of haar leven te maken met een psychische aandoening. 22 tot en met 27 maart staat in teken van de jaarlijkse week van de psychiatrie. Het aangewezen moment om terug te blikken op de ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden en met welke veranderingen we nu te maken hebben.
Dolhuizen en krankzinnigengestichten
Bosschenaar Reinier van Arkel laat bij zijn overlijden in 1439 een vermogen achter. In zijn testament bestemt hij dat vermogen voor het oprichten van een gesticht voor zes ‘sinneloze mensen’ en in 1442 opent het gesticht aan het Hinthamereinde in ’s-Hertogenbosch. Het is één van de eerste psychiatrische ziekenhuizen in Nederland en bestaat 579 jaar later nog steeds. In de vijftiende eeuw openen meer ‘dolhuizen’ binnen en buiten Nederland. Hier worden krankzinnigen opgevangen; inwoners die niet voldoen aan wenselijke omgangsnormen. De capaciteit in deze dolhuizen is beperkt en op sommige plekken wordt zelfs geld opgehaald door burgers tegen betaling naar de ‘gekken’ te laten kijken. Dat wordt in de 18e eeuw verboden. Geesteszieken worden gescheiden van andere inwoners en geplaatst in ‘krankzinnigengestichten’ buiten de stad, waar de natuur hen rust en heilzaamheid biedt. Later worden dit psychiatrische instellingen.
Beschermd wonen en beschermd thuis
De zorg en ondersteuning voor inwoners met psychiatrische of psychosociale aandoeningen heeft zich sinds de 15e eeuw sterk ontwikkeld. Naast de zorgverlening is ook de financiering van de zorg anders georganiseerd. De geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen wordt gefinancierd uit de Wet langdurige zorg (Wlz), de Zorgverzekeringswet (Zvw) en/of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Gemeenten zijn op grond van de Wmo verantwoordelijk voor een deel van de geboden zorg aan inwoners met psychiatrische of psychosociale aandoeningen. Het gaat dan onder andere om het intramurale beschermd wonen. Beschermd wonen is een voorziening voor inwoners met psychiatrische problemen die (tijdelijk) 24-uurszorg behoeven. Veelal gebeurt dat in de psychiatrische instellingen buiten de stad.
In 2015 heeft de commissie Dannenberg namens de VNG een toekomstvisie op beschermd wonen ontwikkeld. Deze visie gaat uit van sociale inclusie voor kwetsbare inwoners. Het streven is om inwoners met psychiatrische of psychosociale aandoeningen zoveel mogelijk in de wijk te laten wonen. Dit noemen we de ontwikkeling van beschermd wonen naar beschermd thuis. De gedachte erachter is dat ook kwetsbare inwoners kunnen meedoen aan de maatschappij. Dat betekent niet dat intramurale beschermde woonvormen in de toekomst niet meer bestaan. Voor een deel van de kwetsbare inwoners blijven intramurale voorzieningen toegankelijk. Wel betekent dit dat inwoners met lichtere psychiatrische aandoeningen in de wijk wonen, en thuis ambulante zorg ontvangen.
Aan de slag
Deze ontwikkeling vraagt wat van gemeenten, woningcorporaties, zorgorganisaties en inwoners. Zowel de inwoners met kwetsbaarheid, als de inwoners zonder kwetsbaarheid. Ook binnen de gemeente vraagt dit om de nodige acties. Stem af met afdelingen veiligheid, wonen, ruimte en zorg. Gezamenlijk staan we aan de lat om deze woonzorgopgave voor inwoners met een psychische kwetsbaarheid te klaren.
Tijdens de week van de psychiatrie (22 tot en met 27 maart) worden talloze activiteiten georganiseerd over psychiatrie. Zo zijn er online theatervoorstellingen, brainstormsessies en workshops. Het programma is te vinden op weekvandepsychiatrie.nl. Zien we je daar?
Helpende hand
Wil je meer weten over de ontwikkeling van beschermd wonen naar beschermd thuis? Neem dan contact op met Eva Morre. Nautus biedt daarnaast gratis een interactieve lunchbox beschermd wonen aan waarmee we jouw gemeente of regio klaarstomen voor de ontwikkelingen die spelen.
Neem contact op met Eva...
…als je meer wilt weten over de ontwikkeling van beschermd wonen naar beschermd thuis.