14-09-2021
Zo hadden we het niet bedoeld
Vele ouders zijn ten onrechte ernstig in de knel gekomen door problemen met de kinderopvangtoeslag. Mensen die absoluut niets verkeerd hebben gedaan en toch ongelooflijk hard slachtoffer werden van de staat. Ja, een complex samenspel van factoren heeft hierbij een rol gespeeld. Maar het komt er wel op neer dat verschillende overheden collectief hebben gefaald. Zo concludeerde ook Jesse Frederik in zijn boek Zo hadden we het niet bedoeld. Wat kunnen gemeenten hiervan leren?
De toeslagenaffaire laat zien hoe groot de gevolgen kunnen zijn als overheden collectief tekortschieten. De verantwoordelijkheden waren namelijk zoek. Deze affaire staat niet op zichzelf. Incidenten gebeuren overal. Vaak genoeg wordt vanuit beleidskaders geredeneerd, in plaats van het verhaal van de inwoner voldoende te kennen. Iedereen kent de klassieke voorbeelden van de inwoner die door zijn of haar gemeente van het kastje naar de muur wordt gestuurd en (te) lang op een antwoord moet wachten. Sommige situaties zijn nijpend: een dreigende huisuitzetting of het gezin dat door omstandigheden geen recht heeft op een bepaalde uitkering en nu geen geld meer heeft voor boodschappen. Deze mensen kunnen niet wachten, er is geen tijd voor het kastje-naar-de-muur. Er is namelijk nu een oplossing nodig.
Verplaats je in de situatie
Iedere inwoner heeft zijn of haar eigen verhaal. Verplaats je daarom in de persoonlijke situatie, ook wanneer vanuit je beleidskundige functie om advies wordt gevraagd voor die ene inwoner. Als je namelijk goed weet wat er aan de hand is, kun je er ook mee aan de slag. En heb je al snel door dat er iets aan de hand is wat om snel handelen vraagt. Vaak bestaan er vaste structuren om ingewikkelde dossiers te bespreken, maar juist de persoonlijke situatie van de inwoner eigen maken, in plaats van de vaste structuren, kan voor de inwoner het verschil maken.
Maak maatwerk mogelijk
Geef daarom als gemeente professionals de ruimte om maatwerk te leveren, ook wanneer ze daarvoor soms buiten de gebaande paden moeten treden. Soms is een standaardoplossing namelijk niet voldoende en levert een niet-standaard oplossing wel het gewenste effect op. Geef professionals de ruimte om hierin – onder bepaalde voorwaarden – zelf keuzes te maken. Omdat dit beter is voor het welzijn van de inwoner en omdat hiermee maatschappelijke kosten op de langere termijn kunnen worden voorkomen.
Incidentenpolitiek
Het oplossen van een actueel probleem is belangrijk, maar vergeet de langetermijnvisie ook niet. Soms is er sprake van een systeemfout, wat vraagt om een beleidsverandering. Door zicht te houden op individuele gevallen, doe je ook gedegen beleidswerk voor het grotere geheel.